Ο κορυφαίος όλων των εποχών είναι...

Οι πιο ιντριγκαδόρικες συζητήσεις που ξεκινάνε από τα δημοσιογραφικά θεωρεία και καταλήγουν μέχρι τους "καβγάδες" των πιτσιρικάδων στο δημοτικό έχουν πάντα να κάνουν με την ανακάλυψη της "λυδίας λίθου" κάθε ανταγωνιστικού αθλήματος, όπως αποτυπώνεται στη διατύπωση της γνώμης του καθενός σχετικά με το ποιος ήταν/είναι/θα είναι ο κορυφαίος όλων των εποχών στον τομέα του. Άρθρα, αναλύσεις, γνώμες, αναρτήσεις, συζητήσεις, κουβέντες, στατιστικά, παράθεση τίτλων είναι σχεδόν καθημερινό φαινόμενο της αθλητικής -και όχι μόνο- δημοσιογραφίας. Μην πάμε μακριά, μια εξαιρετική ανάρτηση του Drazen σχετικά με την -αδόκιμη κατά εμέ- σύγκριση Γκάλη-Διαμαντίδη ήταν ικανή να πυροδοτήσει μια σχεδόν εκρηκτική σε ένταση και πλούσια σε ανάλυση λεκτική αντιπαράθεση. Ορμώμενος από αυτό το παράδειγμα, καταθέτω ταπεινά την ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ μου γνώμη σχετικά με το ποιος είναι ο κορυφαίος παίχτης που αγωνίστηκε ποτέ στην Ευρώπη.


Ο Νικ για μένα, όπως και για ένα έθνος, συμβόλισε -αλλά δε δημιούργησε- μια ολόκληρη αθλητική επανάσταση και συνέβαλλε τα μέγιστα ώστε η μέχρι τότε άσημη στον μπασκετικό χάρτη Ελλάδα να αποκτήσει οντότητα και δυναμική που κρατάει μέχρι τώρα. Έχει τον απόλυτο θαυμασμό μου και την αέναη ευγνωμοσύνη μου. Ο Drazen (ο..κανονικός όχι ο δικός μας) αποτέλεσε ΙΣΩΣ το υπέρτατο "δημιούργημα" της Γιουγκοσλαβικής σχολής, έφτασε μέχρι την άλλη άκρη του Ατλαντικού, άφησε και εκεί το έντονο στίγμα του και μας αποχαιρέτησε σαν ήρωας αρχαίας τραγωδίας ξαφνικά. Η ψήφος μου όμως πάει αλλού. Δε θα χρησιμοποιήσω στατιστικά, δε θα ανεβάσω βιντεάκια από το youtube, δε θα αναρτήσω εξώφυλλα. Τη γνώμη μου θα μοιραστώ μαζί σας, χρησιμοποιώντας ως "εργαλεία" ρήσεις ανθρώπων που έμειναν στην ιστορία, προκειμένου να προσπαθήσω να αποδώσω το μπασκετικό μεγαλείο του τελειότερου μπασκετικού επιτεύγματος της πιο παλιάς-παραδοσιακής- αθλητικής-παραγωγικής σχολής που υπήρξε ποτέ στην Ευρώπη. Κυρίες και κύριοι, το "φαινόμενο της φύσης" ή αλλιώς Arvydas Sambonis.

Από τη στιγμή που πρωοτεμφανίστηκε στα παρκέ της Ευρώπης το παιχνίδι άλλαξε σε μεγάλο βαθμό. Για πρώτη φορά στα χρονικά ένας σέντερ ύψους 2,22 μπορούσε να τρέξει το παρκέ σαν "3άρι", να μαζεύει ριμπάνουντ, να καρφώνει και να μοιράζει τάπες όντας κυρίαρχος σέντερ και να σκοράρει σαν περιφερειακός από τα 4-5 μέτρα. Μέχρι τότε περιφερειακοί παίχτες με εξαιρετική ικανότητα στο σκοράρισμα υπήρχαν αρκετοί, όχι όμως ένα τέτοιο πλήρες πακέτο και ειδικά στις θέσεις των ψηλών. Στους Ολυμπιακούς του 1984, όντας νέος και υγιής, έκανε σχεδόν πλάκα απέναντι στους μετέπειτα ψηλούς-θρύλους του ΝΒΑ (Pat Ewing) καρφώνοντας μετά μανίας στο καλάθι τους συμπαρασύροντας στο διάβα του τους πάντες . Από τότε ξεκίνησε το μακρύ φλερτ των Αμερικανών και η διαρκής προσπάθεια να τον πείσουν να διαβέι τον -τότε- μπασκετικό Ρουβίκωνα μετακομίζοντας στην άλλη όχθη της Αμερικής. Δεν πίστευαν στα μάτια τους από τον Σοβιετικο γίγαντα με τα απίστευτα φυσικά προσόντα και την βαθιά γνώση του αντικειμένου να κάνει σμπαράλια τους δικούς τους πολυδιαφημισμένους ψηλούς των κολεγίων της GeorgeTown (φημισμένο για παραγωγή εξαιρετικών ψηλών). Και τότε ακριβώς έπρεπε να πάει. Αλλά τα χρόνια τη δεκαετία του '80 ήταν πολύ διαφορετικά από σήμερα, τα υπολείμματα του "Ψυχρού Πολέμου" μεταξύ των δύο χωρών ήταν ακόμα νωπά. Η αθλητική ηγεσία της ΕΣΣΔ ουσιαστικά απαγόρευσε στον Σάμπας να κάνει το ταξίδι. Παράσημο? Η μετά από πολλά χρόνια δήλωση του David Robinson, ο οποίος αντιμετωπίζοντας τον είπε: "Αν αυτός ο τύπος ερχόταν εδώ στα νιάτα του, δεν θα μιλούσαμε αυτή τη στιγμή για μένα, τον Pat ή τον Hakeem. Θα μας είχε ξεπεράσει όλους."

Συνεχίζοντας την περιπλάνηση του στα γήπεδα της Ευρώπης με τη φανέλα της αγαπημένης του Ζαλγκίρις και της ΕΣΣΔ ο Σάμπας αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει την κακιά στιγμή εκείνη που σχεδόν πάντα εμφανίζεται στις ζωές όλων των ξεχωριστών, των κορυφαίων, των μοναδικών και που έχει σαν σκοπό να τους κάνει λίγο πιο ανθρώπινους, να τους φέρει λίγο πιο κοντά στα δικά μας μέτρα, πιο κοντά στο μέσο όρο των υπολοίπων (Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ronaldo του ποδοσφαίρου). Χρειάστηκε να κάνει εγχείρηση και στα δύο του γόνατα και να μείνει για σχεδόν 5-6 μήνες εκτός γηπέδων με συνέπεια κατά την επιστροφή του πέραν από το μόνιμο σουβενίρ των επιγοντίδων που θα τις φοράει έως το τέλος της καριέρας του, να έχει στερηθεί σε μεγάλο βαθμό πολλά από τα απλόχερα δώρα της φύσης. Δεν είχε πια έκρηξη, ταχύτητα, αντοχές όπως πριν και έπρεπε να προσέχει στις πολύ δυνατές επαφές καθώς τα γόνατά του δεν ήταν το ίδιο στιβαρά. Φανταστείτε για έναν άνθρωπο άνω των 2,20 και 130 κιλών μια τέτοια διπλή εγχείρηση τι αντίκτυπο είχε στα αθλητικά του προσόντα. Και όμως, εκείνη τη στιγμή ακριβώ ήταν που εμφανίστηκε ακόμα περισσότερο το μπασκετικό του μεγαλείο.

"Καμιά φορά του λέω να βάζει pause στον εγκέφαλό του, προκειμένου να μπορούν να τον καταλαβαίνουν οι συμπαίχτες του, που βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο κατανόησης του μπάσκετ". Τάδε έφη Ζέλικο Ομπράντοβιτς σε συνέντευξή του όπως αναδημοσιεύτηκε στο ΤΡΙΠΟΝΤΟ. Μιλούσε φυσικά για τον Σάμπας έχοντας μόλις κατακτήσει το Κύπελλο Πρωταθλητριών με τον γίγαντα της Βαλτιμόρης να κάνει όργια μέσα στο παρκέ και να αποτελεί με τον Αρλάουκας ένα από τα καλύτερα δίδυμα ψηλών στην ιστορία του Ευρωπαικού μπάσκετ. Ο Σάμπας άφηνε τη σφραγίδα του με το διαφορετικό τρόπο παιχνιδιού του και πάλι στην Ευρώπη. Μερικά χρόνια πριν παίζοντας για την Φόρουμ Βαγιαδολίδ (αντιμετωπίζοντας και τον Ηρακλή) έβαλε σε ένα ματς 60+ με 6-7 καρφώματα και καμιά 15 βολές. Τους λοιπούς πόντους του? Είτε με μακρινά hook και ραβέρσες από τα 3-4 μέτρα είτε με σουτάκια από την ίδια απόσταση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η φάση στον τελικό απέναντι στον Φασούλα όταν με ένα jump-shoot, καθώς σε κάθε σουτ σχεδόν ξεκολούσε τα πόδια του από το έδαφος, από τη γωνία σκοράρει με τρίποντο και η "αράχνη" γυρίζει προς τον Ιωαννίδη με ένα ύφος πλήρους απόγνωσης, καθώς έπρεπε να κυνηγάει το θηρίο στις γωνίες για σουτάκια!!!

Το είχε καταλάβει. Η ασύγκριτη μπασκετική του ευφυία τον βοήθησε να φέρει το παιχνίδι και πάλι στα μέτρα του, τα μέτρα που η φύση του "έκοψε-μείωσε" με τους τραυματισμούς στα πόδια, αλλά που δεν πείραξε στο ελάχιστο τη σχεδόν υπεροπτική ως προς τον υψηλό της βαθμό αντίληψη του παιχνιδιού του μπάσκετ. Ο Σαμπόνις αποτέλεσε τον πρώτο "οικονομικό" παίχτη-πρωταγωνιστή στην Ευρώπη. Μετρούσε τις δυνάμεις του, τα τρεξίματά του, τις ανάσες του, απέφευγε τη φυσική φθορά των τραυματισμών και του χρόνου χρησιμοποιώντας τη δύναμη της σκέψης του που τον ώθησε στο να συνεχίζει να είναι η πιο αποτελεσματική επιθετική απειλή είτε σκοράροντας είτε πασάροντας. Εξάσκησε το έμφυτο ταλέντο του στο σουτ σε εξαιρετικό βαθμό με αποτέλεσμα τα πρώτα χρόνια που το pic&roll άρχισε να εφαρμόζεται να φορτώνει τα αντίπαλα καλάθια με σουτάκια σαν το παλιό παιχνίδι που παίζαμε όταν είμαστε μικροί, το "ρολόι"!! Και σιγά σιγά τα 4-5 μέτρα έγιναν 6,25 ή και μακρύτερα. Ανέπτυξε ακόμα περισσότερο την ικανότητά του να "βλέπει γήπεδο" (court vision) σε βαθμό που πλέον αυτός αποφάσιζε πως θα κινηθεί η επίθεση της ομάδος του. Μετατράπηκε στον ουσιαστικό play-maker καθώς σχεδόν επιθυμούσε και επιδίωκε το double team προκειμένου να βρει τον ελεύθερο συμπαίχτη του. Φυσικά, η σωματική του δύναμη και το τεράστιο άνοιγμα των χεριών αποτελούσαν κύρια χαρακτηριστικά του παιχνιδιού και σε άμυνα και σε επίθεση και αν κάποιος θεωρούσε ότι μπορούσε να......... καρφώσει μπροστά στα μούτρα του, συχνά άλλαζε γνώμη με κορυφαία στιγμή τις 3 σερί τάπες το 1992 στο παιχνίδι της Λιθουανίας εναντίον της Dream Team!!!

"Ότι και αν κάναμε δεν μπορούσαμε να τον σταματήσουμε. Πρέπει να αντιμετωπίσεις μια τρομερή φυσική δύναμη που καθοδηγείται από ένα μυαλό που ούτε οι play-maker δεν έχουν στην Ευρώπη". Τα λόγια αυτά, σαν τώρα θυμάμαι να τα διαβάζω, ανήκουν στον Ιωαννίδη, όταν οι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν για την αποτυχία να μαρκάρει τον Σάμπας στον τελικό του 1995. Τόσα χρόνια ΠΟΤΕ δε θυμάμαι τον εγωιστή προπονητή να υποκλίνεται με τέτοιο τρόπο σε έναν αντίπαλο και την ανωτερότητά του. Πώς θα μπορούσε άλλωστε να κάνει διαφορετικά? Ποτέ μέχρι τότε η Ευρώπη δεν είχε συναντήσει έναν σέντερ με τα χαρακτηριστικά του Arvydas. Πείτε με υπερβολικό, αλλά ειλικρινά νομίζω ότι ο συγκεκριμένος ήταν ο πιονέρος των μετέπειτα ολοκληρωμένων σέντερ που είδαμε στην Ευρώπη (Radja-Vouicic-Divac), καθώς πρώτος αυτός παρουσίασε στο μπασκετικό κοινό πτυχές του παιχνιδιού που μέχρι εκείνη την εποχή κανείς δε φανταζόταν. Ας θυμηθούμε μόνο ότι το σχεδόν ελλειπτικό παιχνίδι των Φασούλα-Βράνκοβιτς εκείνη την εποχή ήταν αρκετό για να τους κατατάσσει ανάμεσα στους κορυφαίους.

"Δεν είμαι εγώ ο άσσος της ομάδος. Είναι ένας τύπος, 2,22 που αποφασίζει τι θα κάνουμε στην επίθεση". Ρηθέντα από τον τότε All-Star Damon Stoudemire, ο οποίος όταν ρωτήθηκε για το πόσο σημαντικός είναι ο ρούκι Σαμπόνις στην ομάδα, απάντησε καταλλήλως. Στα 30 του και έχοντας κατακτήσει τα πάντα σχεδόν, ο Λιθουανός γίγαντας αποφασίζει να ρισκάρει και να πάει στο ΝΒΑ. Σκεφτείτε το λίγο. Πήγαινε σε ξένη χώρα, διαφορετική κουλτούρα, αλλοτινός τρόπος μπάσκετ, με τον τίτλου του πρωτοεμφανιζόμενου και όχι του φτασμένου super-star που είχε στην Ευρώπη και φυσικά όχι στην πρώτη νιότη του. Και όμως πήγε. Γνώμη μου? Το μπάσκετ όπως και αν παίζεται παραμένει το ίδιο άθλημα με τις ίδιες βασικές αρχές και τα ίδια ζητούμενα. Και σε αυτά ο Σαμπόνις είχε τίτλο "διδάκτορα". Ναι πράγματι θα αντιμετώπιζε αντιπάλους πραγματικά θηρία με τρομερά σωματικά προσόντα με κορυφαίο σε αυτόν τον νεόκοπο τότε Σακίλ. Ναι πράγματι η ταχυδύναμη στο ΝΒΑ ήταν αρκετά σκαλιά πιο πάνω, τα ταξίδια πολύ περισσότερα, η κούραση μεγαλύτερη, τα λεπτά συμμετοχής περισσότερα, η πολυπλοκότητα των συστημάτων διαφορετική και η αντιμετώπισή του από τους συμπαίχτες του, τους αντιπάλους, τους διαιτητές σαφέστατα πιο "ασεβής". Ε και?

Αυτό που θα γράψω μπορεί για μερικούς να αποτελεί υπερβολή ή και προσβολή απέναντι σε άλλους εξαιρετικούς παίχτες που και εγώ με τη σειρά μου έχω επιδοκιμάσει. Το δέχομαι. Νομίζω ότι το παιχνίδι του Σάμπας και κυρίως η παρά φύσιν ικανότητά του να πασάρει στο double-team μαζί με το μακρινό του σουτ (7,25 πλέον στην Αμερική) δημιούργησαν ένα είδος σχολής στο ΝΒΑ που μέχρι τότε στερείτο τέτοιου είδους σέντερ. Ο Λιθουανός γίγαντας τους απέδειξε πόσα πολλά περισσότερα πράγματα από το σπρώξιμο και το κάρφωμα ή το ριμπάουντ μπορεί να κάνει ένας σέντερ. Αποτέλεσε την ζωντανή απόδειξη του πόσο σημαντικός μπορεί να είναι ο σέντερ στην επιθετική λειτουργία της ομάδος του όχι μόνο σαν σκόρερ αλλά και σαν πασέρ, αφού μέχρι σήμερα αυτός είναι ο καλύτερος, πιο εντυπωσιακός και πιο ταλαντούχος ψηλός-πασέρ στην ιστορία του παγκόσμιου μπάσκετ!!! Τον τρόπο παιχνιδιού που δημιούργησε ο Σάμπας, στη θέση "5", προσπαθούν να μιμηθούν πλέον η πλειονότητα των παιχτών που παίζουν κοντά στο καλάθι με το να προσπαθούν να βρουν τον ελεύθερο συμπαίχτη στις γωνίες ή στο κόψιμο στη ρακέτα ή να σουτάρουν με πρόσωπο στο καλάθι από τα 4-5 μέτρα. Κανείς όμως δε νομίζω ότι ποτέ πλησίασε...

Γιατί κανείς δεν είχε την ευστροφία του απρόσιτου αυτού γίγαντα. Απόσπασμα, όπως το θυμάμαι περίπου, από ΤΡΙΠΟΝΤΟ της εποχής. Την πρώτη χρονιά στο ΝΒΑ ο Σάμπας, όντας ρούκι, ήταν σχετικα απομονωμένος από τους συμπαίχτες του, οι οποίοι στα ταξίδια με το αεροπλάνο έπαιζαν διάφορα παιχνίδια με χαρτιά στοιχηματίζοντας μικροποσά. Ο Λιθουανός δε συμμετείχε, αλλά πάντα κοιτούσε. Όταν κάποια στιγμή τον κάλεσαν να παίξει μαζί τους περιμένοντας ότι θα του πάρουν εύκολα τα χρήματα, ο βλοσυρός Σάμπας αφού δέχτηκε σε μια-δύο παρτίδες μάζεψε όλα τα χρήματα των συμπαιχτών του!!! Ο τότε σταρ της ομάδος Steve Smith τον ρώτησε πως διάολο τα κατάφερε και μισο-χαμογελώντας ο Σαμπόνις του απάντησε αφοπλιστικά ότι όλο τον προηγούμενο καιρο τους παρακολουθούσε, κατάλαβε πως παίζεται το παιχνίδι, πώς παίζει ο κάθε συμπαίχτης του, τις αδυναμίες του, οπότε ήταν εύκολο να κερδίσει....Είπε κανείς τίποτα?

"He is the best European player ever played that game". Skottie Pipen. Πρώην αντίπαλος και μετέπειτα συμπαίχτης του.

Ειλικρινά μετά από αυτό, τι άλλο να πει κανείς? Μην έχοντας κάτι άλλο να αποδείξει ή να κερδίσει στην Αμερική, αποφάσισε να γυρίσει στην αγαπημένη του Ζαλγκίρις, έπαιξε μια χρονιά στην Ευρωλίγκα κερδίζοντας τον τίτλου του MVP σε ηλικία κοντά 40 και κάνοντας 2 προπονήσεις την βδομάδα και έκτοτε έχει αναλάβει πρόεδρος πανηγυρίζοντας πριν από λίγες μέρες τον τίτλο της πρωταθλήτριας της χώρας του.

Με κάθε σεβασμό σε κάθε γνώμη οποιουδήποτε έχει δει 1 ώρα μπάσκετ 100 χρόνια, το φυσικό ταλέντο, τα φυσικά χαρίσματα, η μπασκετική αντίληψη και η επιρροή στο παιχνίδι που είχε ο Σαμπόνις στα χρόνια που αγωνιζόταν, κρατώντας πάντα υπόψη τους φοβερούς τραυματισμούς του, για μένα τον κατατάσσουν ένα σκαλί πιο πάνω, στους παίχτες εκείνους οι οποίοι κατάλαβαν βαθιά το παιχνίδι, το σμίλεψαν στο μυαλό τους και τελικά το εξέλιξαν, αποτελώντας άτυπα τους βοηθούς-συνεχιστές του κυρίου Νέισμιθ...